Ամերիկյան խոշորագույն Բոինգ ավիակոնցեռնի պատմություններից

Բոինգ ընկերությունը ամերիկյան խոշորագույն աէրոտիեզերական կորպորացիա է, որը մշակում, արտադրում և մատակարարում է տեխնիկայի լայն տեսականի՝ ինքնաթիռներ, ուղղաթիռներ, հրթիռակիրներ, տիեզերական համակարգեր և այլն։ Ընկերությունը հանդիսանում է աշխարհի խոշորագույն ավիացիոն, տիեզերական և ռազմական տեխնիկայի արտադրողներից մեկը և ԱՄՆ-ում ռազմական նշանակության համակարգերի երկրորդ մատակարարը։ Boeing ընկերության գլխավոր գրասենյակը գտնվում է Չիկագոյում։ Հիմնական արտադրական հզորությունների տեղակայման վայրը և միաժամանակ կորպորացիայի ծննդավայրը Սիեթլն է։

Ընկերությունը շատ հին պատմություն ունի։ 2016 թ.-ին նշվել է Բոինգ ընկերության հիմնադրման 100-ամյակը։  Ուղիղ 100 տարի առաջ Սիեթլի գավառական մի քաղաքում ոմն քաղաքացի Ուիլյամ Էդվարդ Բոինգը գնեց փոքրիկ նավաշինարան։

Որոշ ժամանակ այդ նավաշինարանը պարզապես ներդրում էր, սակայն 1916 թ-ին այն դարձավ նորաստեղծ Pacific Aero Products Co ընկերության հիմքը։ Սովորաբար այդ պահից սկսած ՝ սկսում են պատմել ընկերության զարգացման մասին։ Բայց մենք կսկսենք մի քիչ հեռվից, ո՞վ է Վիլյամ Էդվարդ Բոինգը: Նա հասարակ տղա չէր Նյու Յորքի աղքատ մի թաղամասից, ինչպես հաճախ պատմում են հայտնի մարդկանց բազմաթիվ հաջողության պատմություններում:

Լինելով բավականին հարուստ ընտանիքի անդամ, Վիլյամը ավարտել է Ուելսի համալսարանը և բավականին հաջողության հասել իր առաջին փայտամշակման բիզնեսում: Փաստորեն, ավիացիայի դարը Բոինգը սկսեց նախկին բիզնեսից ստացված գումարով և փայտի հետ աշխատելու մեծ փորձով։ Երկուսն էլ շատ օգտակար էին նրա նոր նախաձեռնության մեջ:

Այս էր ընկերության հիմնադրման վայրի գաղտնիքը՝ Սիեթլում հեշտությամբ կարելի էր ձեռք բերել Բոինգի համար այդքան անհրաժեշտ մեծ քանակությամբ եղևնի: Ընդհանրապես ավիացիայով զբաղվելու գաղափարը հայտնվել է սովորոկան հոբբիից: Գումար վաստակելով, Բոինգը իր համար գնեց նոր մոդայիկ խաղալիք՝ ինքնաթիռ: Սակայն երբ սիրողական օդաչուն բարեհաջող կոտրեց իր հրաշալի Martin-ը, պարզվեց, որ դրա վերանորոգման համար ամիսներ են պետք: Պահեստամասեր չկային, իսկ արտադրողը ոչ ճիշտ ձևով էր այն հավաքել:

Եվ այդ ժամանակ Բոինգը որոշեց, որ կարող է ինքնուրույն ինքնաթիռ ստեղծել։ 1916 թ.-ին նա արդեն ուներ այդ ինքնաթիռը: 1916 թ.-ի հունիսի 15 – ին թռիչք կատարեց հիդրոպլանը, որը ստեղծվել է Ջորջ Վեստերվելդի ՝ ԱՄՆ ՌՕՈՒ-ի ինժեների հետ համատեղ։ Սկզբունքորեն, այս ինքնաթիռը կարելի է համարել հենց առաջին Բոինգը։

1917 թվականի մայիսի 9-ին ընկերությունը ստացավ Boeing Airplane Company անվանումը։ Ճիշտ ժամանակն էր ՝ ԱՄՆ-ն մտավ առաջին համաշխարհային պատերազմի մեջ։ Նոր արտադրողն առաջարկեց իր ինքնաթիռը։ Ռազմական մեքենան դուր եկավ, և նրանք պատվիրեցին 50 նման մոդել։ Հենց այդ ժամանակ էլ ընկերությունը ընդլայնվեց և գնեց ևս մեկ հարթակ Սիեթլում, որը հետագայում հայտնի դարձավ։

Պատերազմի ավարտը դարձավ խնդիր ավիաարդյունաբերության համար։ Զինվորականները՝ մեծ քանակությամբ տեխնիկայով հագեցած, նրան նետեցին երկրորդական շուկա։ Ավիաընկերությունները ստացել էին մեծ քանակությամբ օգտագործված մեքենաներ, իսկ ավիարտադրողները զրկվեցին նոր պատվերներից։ Այդ ժամանակ դադարեցին գոյություն ունենալ շատ ընկերություններ, իսկ Բոինգը որոշ ժամանակ զբաղվում էր կահույքի և նավակների թողարկմամբ։

1919 թվականին հայտնվեց B-1 ինքնաթիռը, որը փաստացի թռչող նավակ էր։ Նա կարող էր տեղավորել մեկ օդաչու, երկու ուղևոր և փոստը: Այդ ինքնաթիռները լավ էին իրենց դրսևորել թռիչքների ժամանակ, հիմնականում ՝ ոչ հեռու գտնվող Կանադայի տարածքում։ 1920-ականների կեսերին Բոինգը սկսեց զբաղվել կործանիչներով։ Չնայած այն բանին, որ առաջին տենդերներում նա պարտվել էր, նրա կործանիչները շուտով դարձան բավական հաջողակ, ինչը ընկերությանը բարձրացրեց երկրի խոշորագույն ավիարտադրողների պատվանդանի վրա: 1928 թվականին ստեղծվել Է Բոինգ-80-ը՝ երեք շարժիչ ունեցող բիպլանը, որը կարող է փոխադրել 12 ուղևոր ։

Ի տարբերություն բազմաթիրախային մեքենաների, որոնք ստեղծվել են ավելի վաղ, Բոինգ-80-ը փաստացի դարձավ ընկերության առաջին լիարժեք ուղևորատար ինքնաթիռը:

 

Բոինգ ընկերության պատմության շարունակությունը` 1930-1940-ական թվականներ

1930 թվականին ստեղծվել է Monomail ինքնաթիռը։ Դա ամբողջությամբ մետաղական մոնոպլան էր՝ ցածր տեղակայված թևով, զարգացած աերոդինամիկայով և թռիչքի մեծ արագությամբ:

Այս ինքնաթիռը իսկական նվաճում էր պլաների զարգացման առումով: Բայց շարժիչները այդ ժամանակ այսպիսի մեքենայի համար բավարար չէին: Ստեղծվել էր ընդամենը երկու ինքնաթիռ, սակայն զարգացման ուղղությունն ակնհայտ էր դարձել։

1933 թվականին ստեղծվեց Boeing-247-ը՝ առաջին համարային ինքնաթիռը և առաջին լիարժեք ժամանակակից օդանավը (այդ ժամանակ)։ Ունենալով անձնակազմում 3 մարդ և 10 տեղ ուղևորների համար, նա զգալիորեն գերազանցում էր նմանօրինակներին և բավականին հաջող կերպով։ Նույնիսկ արտահանվել է այլ երկրներ։ Այդ ինքնաթիռների առաջին խմբաքանակները Բոինգը մատակարարել է սեփական ավիաընկերությանը՝ UNITED AIRLINES-ին։ Դրանից էլ սկսվեցին խնդիրները։

1934 թվականին Միացյալ Նահանգները ընդունեց հակամենաշնորհային օրենք, որն արգելում է ավտոարտադրողներին և ավիափոխադրողներին միավորվել կամ գտնվել մեկ համակարգի վերահսկողության տակ։ Դա հարված էր ընկերության և նրա հիմնադրի համար։ Արդյունքում Ուիլյամ Բոինգը հեռացավ ընկերությունից՝ ներկա չլինելով նրա վերահաս բուռն զարգացմանը։

Հիմնադրի հեռանալուց հետո ընկերությունը վերակազմավորվեց և կենտրոնացավ մեծ ինքնաթիռների ստեղծման վրա։ Նրա խոշոր զավակներից է Boeing-314 Clipper օդանավը։

30-ականների վերջին նա կարող էր տեղափոխել մինչև 30 ուղևոր և եղել է խոշորագույն սերիական ուղևորատար ինքնաթիռ։ Բացի այդ, այդ ինքնաթիռները կարողացել են հաջող և կայուն կերպով հատել Ատլանտյան օվկիանոսը՝ հիմնելով մեր ժամանակների ամենածանրաբեռնված օդային ուղիներից մեկը:

Այս ինքնաթիռը շատ սիրվեց Pan Am ավիաընկերության կողմից, որն ամերիկյան ավիափոխադրումների այն ժամանակվա թագավորն էր ։

1938 թվականին ստեղծվեց Model 307 Stratoliner օդանավը։

Սա առաջին ինքնաթիռն էր հերմետիկ խցիկով, որը կարող էր թռչել 6000 մետր բարձրությամբ մեծ հեռավորությունների վրա։ Նոր թռիչքային հնարավորությունները պարզվեց այդքան էլ պահանջված չէին քաղաքացիական պատվիրատուների կողմից, սակայն օգտակար էին ռազմական ոլորտում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը դարձավ ռազմական տեխնոլոգիաների, ինչպես նաև ավիացիայի աննախադեպ զարգացման դարաշրջան:

Հենց այդ ժամանակ էր, որ երկնքում իշխում Էին Բոինգի ամենահայտնի ռազմական մեքենաներից B-17 և B-29 ռմբակոծիչները։ Արտադրության տեմպերը հսկայական էին։ 1944 թվականին Բոինգ ընկերությունը ԱՄՆ ՌՕՈՒ-ին մատակարարում էր ամսական 350-ից ավելի ռմբակոծիչ։ Եվ սա դեռ բավարար չէր:

Պատերազմի ավարտը դարձավ խնդիր արտադրողների համար։ Արտադրության հսկայական ծավալներն արդեն պետք չէին։ Պատվերները պակասում էին, կամ էլ տարբեր պատճառաբանություններով չեղյալ էին հայտարարվում։ Արդյունքում առանց աշխատանքի մնաց ավելի քան 70 000 մարդ։ Բոինգի ղեկավարները փորձեցին մեղմել այդ շոկը ՝ ռազմական մոդելները դարձնելով քաղաքացիական։ Բայց այդ ինքնաթիռները հանրահայտ չդարձան։

 

Շարունակություն-1950-ականներ

Պատերազմից հետո Բոինգը շարունակում էր մնալ ռմբակոծիչ ինքնաթիռների մշակման և ստեղծման առաջատարներից մեկը: Եկավ ռեակտիվ դարաշրջանը և այն բերեց այնպիսի մոդելներ, ինչպիսիք են B-47 Stratojet-ը և B-52 Stratofortress-ը, որոնք շահագործվում են մինչև հիմա: Նման ինքնաթիռների ստեղծման տեխնոլոգիաները գերազանց արդյունք ցույց տվեցին նաև քաղաքացիական ոլորտում։

B-52 կոնստրուկցիայի տարրերի հիման վրա ստեղծվեց B-367 80 նախատիպը։

Մրցավազք սկսվեց ռեակտիվ քաղաքացիական ավիացիայի աշխարհում։ Առաջինը լինելու համար պայքարում էին անգլիական, ֆրանսիական և խորհրդային ընկերությունները։ Բոինգ-707-ը հայտնվեց միայն 1958 թվականին՝ մի քանի տարով հետ մնալով մրցակիցներից։ Սակայն նա դա կոմպենսացրեց իր չափերով և տարողունակությամբ։

1960-ականներ

60-ականների կարևորագույն իրադարձություններից մեկը Բոինգ ընկերության կողմից Vertol Aircraft ընկերության ձեռքբերումն էր։ Հենց այդ ժամանակ հայտնվեց Բոինգ VERTOL ստորաբաժանումը, որը զբաղվում է ուղղաթիռներով՝ ավիացիայի նոր կարևոր ուղղությամբ։

1961 թվականին օդ բարձրացավ CH-47 Chinook-ը։